آهونگار مجله خبری آهو نگار
وقتی نفت در بازار فراوان باشد، افزایش تنش‌های ژئوپلیتیک در مناطق نفت‌خیز چندان نگران‌کننده نیست و تاثیر چندانی بر قیمت ندارد. در عوض، همین که مازاد نفت در بازار رو به کاهش بگذارد، نقش عامل ژئوپلیتیک رو به افزایش می‌گذارد. این وضعیتی است که در حال حاضر به‌دلیل مؤثر شدن توافق «اوپک» و افزایش تقاضای نفت به‌وجود آمده است. هم‌اکنون چند خطر عمده برای تولید نفت وجود دارد:
اگر واشنگتن از این موافقتنامه خارج شود، ایران از چه وزنه‌ای در بازار جهانی نفت برخوردار خواهد بود؟ در صورت تحقق این احتمال، این خطر وجود دارد که ایران در شماری از بازارهای نفتی بار دیگر دچار مشکل شود. از سوی دیگر، روش احتمالا سرسختانه‌تر آمریکا درباره ایران می‌تواند موانع سرمایه‌گذاری‌های خارجی در صنعت نفت ایران را نیز بیشتر کند. این نیز بر توانایی‌های آینده ایران در تولید و صدور نفت تاثیر منفی خواهد داشت و به همان اندازه می‌تواند عرضه نفت به بازار جهانی را کاهش دهد.
1. تنش‌های بعد از برگزاری همه‌پرسی استقلال در کردستان عراق به این زودی‌ها تمام نمی‌شوند و احتمالا بر آینده تولید نفت در این کشور نیز تاثیر خواهند گذاشت؛ البته نتیجه این همه‌پرسی فعلا معلق شده و در کشمکش میان اربیل و بغداد، به نظر می‌رسد دومی ابتکارعمل را به دست گرفته است. با این همه، تا دستیابی به یک توافق استوار و درازمدت میان کرد‌ها و دولت بغداد هنوز راه درازی در پیش است و این ابهام بر نقش عراق در بازار جهانی نفت نیز سنگینی خواهد کرد.
بهبود اقتصاد جهانی
عوامل زیادی دوباره بازار نفت را شکوفا کرده است. از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به پایبندی دولت‌ها به توافق «اوپک» اشاره کرد. کشور‌های عضو «اوپک» با مشارکت شماری از کشور‌های غیر‌عضو این سازمان از جمله روسیه تصمیم گرفتند به‌منظور کاهش عرضه و بالابردن قیمت نفت، تولید روزانه خود را به مدت 6ماه، یک‌میلیون و 800هزار بشکه کاهش دهند.
در واقع امضاکنندگان توافقنامه نوامبر ۲۰۱۶ درباره کنترل تولید (به‌ویژه ریاض و مسکو) از این پس با یک رقیب نفتی بسیار نیرومند روبه‌رو هستند و آن ایالات متحده آمریکاست. این بازیگر تازه و غافلگیرکننده، از لحاظ تولید نفت، خود را در سطح عربستان سعودی و روسیه قرار داده است. به‌علاوه آمریکا بعد از سال‌های سال به بازار نفت صادراتی بازگشته و هر روز حدود دو میلیون بشکه نفت به اروپا، آسیا و آمریکای لاتین می‌فروشد. در همان حال آمریکا هر روز میلیون‌ها بشکه نفت از کانادا، کشور‌های خلیج‌فارس و ونزوئلا وارد می‌کند.
رقیب تازه
این توافق که معمار اصلی آن عربستان‌سعودی بود، بهتر از آن‌چه پیش‌بینی می‌شد ازسوی کشور‌های عضو و غیر‌عضو «اوپک» محترم شمرده شد. با توجه به این موفقیت، ریاض از هم‌اکنون تلاش می‌کند توافق موردنظر تا پایان سال ۲۰۱۸ تمدید شود. به نظر می‌رسد همین چشم‌انداز یکی از عوامل بالارفتن قیمت نفت است. با توجه به افزایش بهای نفت در جهان، تولید نفت شیل در آمریکا طبعا با صرفه‌تر می‌شود و صادرات آن نیز به‌احتمال فراوان افزایش خواهد یافت. به بیان دیگر، تلاش عربستان و روسیه برای مهار عرضه به‌منظور کاهش مازاد نفت در بازار، تا اندازه‌ای خنثی خواهد شد. در این شرایط می‌توان گفت قدرت تاثیر‌گذاری آمریکا بر داده‌های بازار جهانی نفت اگر از عربستان‌سعودی بیشتر نباشد، از آن کمتر نیست.
در ماه مه سال ۲۰۱۷، همان توافق برای 9ماه دیگر (تا مارس ۲۰۱۸) تمدید شد تا با کاهش عرضه نفت، اضافه این کالا در بازار به پایان برسد و زمینه مناسبی برای افزایش دوباره و درازمدت بهای آن به وجود بیاید.
2. سیاست دونالد ترامپ درباره ایران و زیرسوال‌رفتن «برجام» ازسوی او نیز طبعا زیر ذره‌بین محافل نفتی بین‌المللی است. ایران در یک‌سال گذشته تولید نفت خود را به سطح پیش از تحریم‌ها بازگردانده و روزی سه‌میلیون و 900هزار بشکه تولید می‌کند. تصمیم آتی ایالات‌متحده درباره «برجام» چه تاثیری بر تولید و صادرات نفت ایران خواهد داشت؟
بازیگر تازه
تنش‌های ژئوپلیتیک
با توجه به افزایش بهای نفت در جهان، تولید نفت شیل در آمریکا طبعا با صرفه‌تر می‌شود و صادرات آن نیز به‌احتمال فراوان افزایش خواهد یافت؛ به عبارت دیگر، تلاش عربستان و روسیه برای مهار عرضه به‌منظور کاهش مازاد نفت در بازار، تا اندازه‌ای خنثی خواهد شد. در این شرایط می‌توان گفت قدرت تاثیر‌گذاری آمریکا بر داده‌های بازار جهانی نفت اگر از عربستان سعودی بیشتر نباشد، از آن کمتر نیست.